HÌNH ẢNH SIÊU ÂM của GOUT/ULTRASOUND FINDINGS in GOUT: DOUBLE CONTOUR SIGN, TOPHACEOUS MATERIALS and OTHER

Các dấu hiệu siêu âm trong gout gồm:

- Dấu viền đôi (double contour sign) là 2 đường: một là dải echo dày có bề mặt không đều do tinh thể urat (monosodium urate, MSU) lắng đọng trên bề mặt sụn khớp, và đường thứ hai là đường viền vỏ xương có echo dày.

- Vùng mờ echo dày (hyperechoic cloudy area) do tinh thể urat lắng đọng trong màng hoạt dịch viêm dày.

  Cục tophus thường có dạng ovale như nhúm đường ướt (wet sugar clumps) ở cạnh xương và khoảng khớp, có echo kém hay echo dày, không đồng dạng, và có viền  không có echo xung quanh (hay đường nối, anechoic seam).

Vùng mờ echo dày và cục tophus là 2 dạng lắng đọng tinh thể urat (tophaceous material) thường thấy ở khớp bàn đốt ngón chân (metatarsophalangeal, MTP) và khớp bàn đốt ngón tay (metacarpophalangeal, MCP).

- Khuyết xương (erosion) ở cạnh nơi  lắng đọng tinh thể urat, là các chỗ vỡ của đường viền echo dày của vỏ xương.

- Phì đại màng hoạt dịch là nơi dày đồng tâm của màng hoạt dịch. Có tăng tưới máu mô màng hoạt dịch trên power Doppler ở các trường hợp không có triệu chứng lâm sàng gout cấp.

- Tụ dịch khớp có trong gout cấp tính, gout mạn tính và đợt cấp gout mạn tính.

Siêu âm có khả năng chẩn đoán gout không xâm lấn nhờ phát hiện tinh thể urat lắng đọng trên bề mặt sụn khớp (double contour sign, dấu viền đôi), các dạng lắng đọng tinh thể urat (tophaceous materials) và khuyết xương điển hình (typical erosion).
____________________________________________

Ghi chú:

1. Phương pháp chẩn đoán gout đáng tin cậy nhất  là chọc hút dịch khớp và soi kính hiển vi phân cực (polarizing microscopy) để định danh tinh thể.

(Hình từ Wikipedia)

2. Giả gout (pseudogout) là thể chính của bệnh lý lắng đọng calcium pyrophosphate dihydrate (CPPD) và viêm khớp mạn. Khác với gout, CPPD lắng đọng trong trung tâm của sụn hyaline và fibrous, tạo nên một lớp trong sụn hyaline song song với vỏ xương: sụn nhiễm vôi (chondrocalcinosis). Hình ảnh siêu âm sụn nhiễm vôi là một đường echo dày không đều trong sụn hyaline. 

KÍNH HIỂN VI PHÂN CỰC:


Kính hiển vi quang học có hai nicon phân cực ánh sáng, đặt thẳng góc nhau: nicon phân cực đặt dưới mâm kính, nicon phân tích đặt giữa vật kính và thị kính. Mẫu đá hoặc khoáng vật mài mỏng tới bề dày 0,03 mm, được gắn bằng nhựa Canađa vào tấm thuỷ tinh và đặt trên mâm kính.
KHVPC cho phép xác định các hằng số quang học của khoáng vật (chiết suất, lưỡng chiết suất, góc quang học, màu tự nhiên, màu đa sắc của khoáng vật kim loại) và nhờ đó có thể xác định chính xác tên khoáng vật.

Tài liệu tham khảo chính:
1.R.G. Thiele and N.Schlesinger: Diagnosis of Gout by Ultrasound, Rheumatology 2007;46:1116-21.
2.Naomi Schlesinger: Diagosis of Gout: Clinical, Laboratory and Radiologic Findings, The American Journal of Managed Care, Vol 11 No sup S443-450, November 2005.
3. Stephen A Wright, Emilio Filippucci, Claire McVeigh, et al: High-Resolution Ultrasonography of the First Metatarsal Phalangeal Joint in Gout: a Controlled Study, Ann Eheum Dis 2007;66:859-864.